Paranoyak Olmaya Ne Kadar Yakınsın?

Öncelikle paranoya nedir onu açıklayalım. Paranoya; basit bir açıklama ile, kişinin nispeten sürekli diken üstünde olması ve bir şeylerin olacağını düşünüp durmasıdır. Paranoyanın temelinde yatan nedenler; aşırı gurur, ben merkezli düşünce yapısı, hayal gücü diyebiliriz.

Temel olarak paranoya bir insanın her olaya karşı ve hatta her insana karşı yaklaşırken; kendi hayal gücünde canlandırdığı şeylerin gerçekleşeceğini düşünmesidir. Hayal gücünde canlandırdığı bu düşünceler genelde gerçekleşebilecek olan kötü şeylerdir. Toplumda aşırı şüpheci veya güvensiz olarak nitelendirdiğimiz insanların paranoyaya örnek olduklarını söyleyebiliriz.

Bu insanlar gerçekleşen olayların, olası diğer bütün ihtimallerini düşünürler. Çok basit bir örnek vermek gerekirse; bu kişiler kendilerine “Nasılsın?” sorusu sorulduğunda, soruyu sadece nasılsın olarak algılamazlar.  Biraz olsun paranoya-paranoyaklık konusunda bilgi edindik. Şimdi nasıl ve neden oluşabileceğini incelemekte yarar vardır.

Paranoyanın Nedenleri

Paranoyanın nedenleri olarak; çok fazla düşünmek, kötü deneyimler yaşamak ve depresif dönemler geçirmek diyebiliriz.

Kötü deneyimler yaşayan bir insan sonrasında aynı deneyimi ya da bir benzerini yaşayacağını düşünür. Bir nevi aynı kötü şeylerin gerçekleşmesini her zaman beklemektedir.

Çok düşünen insanlar eğer düşüncelerini doğru şekilde odaklayamazlarsa bir süre sonra düşünceleri onları kuruntulara götürecektir. Kuruntular ve olası komplo ihtimalleri doğacak ve nihayetinde o kişi olabilecek kötü şeylere kendini hazırlamaya çalışır.

Depresif dönemler olarak adlandırılan dönemlerde insanlar tam anlamıyla kendileriyle baş başa kalırlar. Kendi benlikleriyle geçirdikleri bu süre içerisinde düşüncelere boğulabilir ve olası kötü ihtimalleri değerlendirmeye başlarlar ve hatta bir süre sonra kendi kendileriyle konuşmaya, olabilecek kötü şeyler üzerinde tartışmaya başlarlar.

Paranoyanın Oluşum Evreleri

Paranoyanın oluşum evrelerini üç ana başlık altında toplayabiliriz.

•    Dikkat ve Analiz Evresi: Kişi ara vermeksizin çevresinde bulunan insanları ve yaşanan olayları incelemeye ve dikkate almaya başlar.
•    Perseküsyon Evresi: Bu evrede kişi hayal kırıklıklarına karşı kendisini savunmaya hazırlar. Tedbir almaya yönelir.
•    Büyüklük Evresi: Bu evrede artık kişi aşırı egosunun bir kurbanı haline gelir. Kendisinin sevildiği ve sözlerinin dinlendiği için başkaları tarafından çekilemediğini düşünür.

Paranoyanın Belirtileri

•    Kişi nedensizce birileri tarafından aldatıldığını kullanıldığını düşünür.
•    Çevresindeki insanlara güvensizlik besler; sırlarını daha sonra kendilerine karşı kullanılacağını düşündükleri için paylaşmayı sevmezler.
•    Paranoyak kişi başkasının normal karşılayacağı konuşmaları kendisini aşağılama olarak görürler.
•    Kincidirler ve haksızlık olarak gördükleri şeyleri kabullenemezler.
•    Olayları farklı bir şekilde algılayarak; kişiliğine saldırı ya da kendisini bitirmeye yönelik atılımlar olarak yorumlarlar.